Mục lục

Mục lục

Trong thế giới lập trình hiện đại, việc hiểu rõ về kỹ thuật thiết kế kiến trúc phần mềm không chỉ giúp chúng ta phát triển sản phẩm mạnh mẽ, linh hoạt mà còn giúp đáp ứng nhanh chóng trước yêu cầu thay đổi từ phía khách hàng. Trong bài viết này, mình sẽ đi sâu vào phân tích các khuôn mẫu thiết kế kiến trúc phổ biến như Microservices, CQRS, Event-Driven và Domain-Driven Design (DDD), cũng như cách áp dụng chúng trong .NET.

Microservices

Microservices là một khuôn mẫu thiết kế kiến trúc phân tán, trong đó ứng dụng được chia thành nhiều dịch vụ nhỏ, mỗi dịch vụ hoạt động độc lập và liên kết với nhau thông qua API. Trong .NET, mô hình này có thể được triển khai thông qua ASP.NET Core và giao thức giao tiếp như HTTP/REST hoặc gRPC.

Để xây dựng hệ thống dựa trên Microservices trong .NET, bạn cần chú trọng đến những điểm sau:

1. Chia nhỏ ứng dụng:

Mỗi microservice nên được thiết kế để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể. Ví dụ, trong một ứng dụng thương mại điện tử, bạn có thể có một microservice cho việc quản lý sản phẩm, một cho việc quản lý đơn hàng, một cho việc quản lý khách hàng, và v.v.

2. Sử dụng ASP.NET Core

.NET Core là một nền tảng tốt cho việc xây dựng các ứng dụng microservices vì nó hỗ trợ đa nền tảng và có hiệu suất cao. ASP.NET Core có khả năng tạo các API Web RESTful mạnh mẽ và linh hoạt, điều này rất phù hợp với kiến trúc microservices.

3. Sử dụng Docker và Kubernetes

Docker giúp bạn tạo ra các container cho từng microservice, giúp việc triển khai và mở rộng dễ dàng hơn. Kubernetes là một công cụ quản lý container hàng đầu, nó giúp quản lý, mở rộng và đảm bảo độ tin cậy của hệ thống.

4. Tích hợp và quản lý

Đối với việc giao tiếp giữa các microservices, bạn có thể sử dụng giao thức HTTP/REST hoặc gRPC - một giao thức hiệu suất cao do Google phát triển. Ngoài ra, để quản lý các microservice, bạn có thể sử dụng các công cụ như Azure Service Fabric hoặc Ocelot API Gateway.

Ví dụ minh họa: Giả sử chúng ta đang xây dựng một ứng dụng thương mại điện tử, chúng ta có thể tạo một dịch vụ “OrderService” sử dụng ASP.NET Core, đóng gói nó bằng Docker và quản lý nó thông qua Kubernetes. Tất cả các yêu cầu liên quan đến quản lý đơn hàng sẽ được gửi đến “OrderService”. Nếu chúng ta cần mở rộng chức năng của ứng dụng, chúng ta có thể dễ dàng thêm một microservice mới mà không ảnh hưởng đến các microservice khác.

CQRS (Command Query Responsibility Segregation)

CQRS là một khuôn mẫu thiết kế cho phép tách biệt giữa thao tác đọc (Query) và ghi (Command) trong một hệ thống. CQRS cung cấp một cách để xây dựng các ứng dụng có thể mở rộng lớn, tăng khả năng phục hồi và bảo mật hơn. Trong .NET, bạn có thể sử dụng các thư viện như MediatR để hỗ trợ triển khai mô hình CQRS.

CQRS

1. Định nghĩa Commands và Queries:

Trước hết, bạn cần phân biệt giữa Commands và Queries trong ứng dụng của mình. Commands thực hiện các thao tác ghi, thay đổi trạng thái của hệ thống; trong khi Queries thực hiện các thao tác đọc, không thay đổi trạng thái của hệ thống.

2. Sử dụng MediatR:

MediatR là một thư viện .NET nhẹ nhàng giúp triển khai mô hình CQRS bằng cách đóng gói các logic xử lý thành các đối tượng Command/Query riêng biệt. Nó cung cấp hai interface chính: IRequest và INotification, được sử dụng để định nghĩa các Command/Query và Events tương ứng.

3. Định nghĩa Handlers:

Đối với mỗi Command/Query, bạn cần định nghĩa một Handler tương ứng để xử lý logic cụ thể. Handler này sẽ implement interface IRequestHandler hoặc INotificationHandler do MediatR cung cấp.

Ví dụ minh họa: Trong một ứng dụng quản lý sách, “UpdateBookCommand” có thể là một Command, với một “UpdateBookCommandHandler” tương ứng để xử lý việc cập nhật thông tin sách. “GetBookQuery” có thể là một Query, với một “GetBookQueryHandler” để xử lý việc lấy thông tin sách. Việc cập nhật và lấy thông tin sách đều tuân theo mô hình CQRS, được xử lý qua các Handlers tương ứng và không ảnh hưởng đến nhau.

Event-Driven

Event-Driven là một khuôn mẫu kiến trúc trong đó các thành phần của ứng dụng phản ứng với sự kiện xảy ra thay vì các yêu cầu truyền thống. Điều này giúp ứng dụng có khả năng xử lý các sự kiện theo thời gian thực và cung cấp khả năng mở rộng cao. .NET cung cấp một loạt các công cụ và thư viện như Azure Event Grid và RabbitMQ để hỗ trợ triển khai kiến trúc này.

1. Định nghĩa các Events:

Một Event là một hành động hoặc thay đổi trạng thái nào đó trong hệ thống. Ví dụ, “OrderCreated” có thể là một sự kiện trong ứng dụng thương mại điện tử.

2. Sử dụng các Message Queue:

Để xử lý và truyền đạt các sự kiện, bạn có thể sử dụng các hệ thống hàng đợi tin nhắn như RabbitMQ hoặc Azure Service Bus. Những công cụ này cho phép bạn gửi, nhận và xử lý các sự kiện một cách hiệu quả.

3. Xây dựng các Event Handlers:

Mỗi sự kiện cần có một hoặc nhiều Event Handler tương ứng để xử lý khi sự kiện đó xảy ra. Event Handler là nơi bạn định nghĩa hành động cần thực hiện khi một sự kiện cụ thể xảy ra.

4. Sử dụng MediatR cho Event Handling:

Tương tự như CQRS, thư viện MediatR cũng có thể hỗ trợ xử lý sự kiện trong mô hình Event-Driven. Bạn có thể định nghĩa các sự kiện như các thông báo (INotification), và viết các handler tương ứng để xử lý những sự kiện này.

Ví dụ minh họa: Trong ứng dụng thương mại điện tử, khi một đơn hàng được tạo (“OrderCreated” event), một loạt các hành động khác như cập nhật tồn kho, gửi thông báo cho người dùng, v.v. có thể được kích hoạt. Các hành động này được định nghĩa trong các Event Handler tương ứng, và được thực thi khi “OrderCreated” event được phát đi.

Domain-Driven Design (DDD)

Domain-Driven Design (DDD) là một phương pháp tiếp cận thiết kế phần mềm tập trung vào việc mô hình hóa vấn đề kinh doanh (domain) phức tạp và diễn đạt nó qua mã nguồn. .NET cung cấp những công cụ mạnh mẽ để hỗ trợ việc áp dụng DDD.

DDD

Kiến trúc phân lớp

Phân chia một chương trình phức tạp thành các LỚP. Phát triển một thiết kế cho mỗi LỚP để chúng trở nên gắn kết và chỉ phụ thuộc vào các tầng bên dưới. Dưới đây là giải pháp kiến trúc chung cho DDD.

DDD

Ở đây mô hình DDD vẫn giữ lại những ưu điểm của mô hình kiến trúc phân lớp (Layered Archiecture) để đảm bảo nguyên lý Seperation of Concerns. Các phần logic xử lý khác nhau sẽ được cô lập ra khỏi các phần khác làm tăng tính Lose Coupling của ứng dụng và tính dễ đọc và dễ bảo trì cũng như ứng dụng khi có thay đổi logic của từng layer thì không ảnh hướng đến các layer khác.

User Interface: Chịu trách nhiệm trình bày thông tin tới người sử dụng và thông dịch lệnh của người dùng. Có thể hiểu là các sự kiện xảy ra trên giao diện khi được trigger sẽ được dịch thành lệnh và xử lý ở các tầng dưới.
Applicatioin Layer: Tầng này được thiết kế khá mỏng (ít xử lý logic) phối hợp các hoạt động của ứng dụng. Nó không chứa logic nghiệp vụ. Nó không lưu giữ trạng thái của các đối tượng nghiệp vụ nhưng nó có thể giữ trạng thái một tiến trình của ứng dụng. Chúng ta có thể hình dung phần này gần giống với các Controller trong mô hình MVC chỉ làm nhiệm vụ chuyển tiếp các task đến nơi cần xử lý.
Domain Layer: Tầng này chứa thông tin về các lĩnh vực. Đây chính là trái tim của phần mềm. Trạng thái của đối tượng nghiệp vụ được giữ tại đây.
Infrastructure Layer: Tầng này đóng vai trò như một thư viện hỗ trợ cho tất cả các tầng còn lại. Nó cung cấp thông tin liên lạc giữa các lớp, cung cấp chức năng lưu trữ các đối tượng nghiệp vụ, chứa các thư viện hỗ trợ cho tầng giao diện người dùng…

Đến đây thì chúng ta sẽ thấy kiến trúc của DDD tuy mới nhìn có vẻ lạ nhưng chỉ đơn giản là nó tùy biến lại mô hình kiến trúc 3 lớp (3-tier architecture) cho linh hoạt hơn. Tính linh hoạt này được tạo ra từ hệ quả của việc tái tổ chức lại các layer từ mô hình ba lớp, nó thể hiện ở data flow và control flow giữa 2 mô hình.

1. Xác định Ubiquitous Language:

Ngôn ngữ đồng nhất (Ubiquitous Language) là một tập hợp các từ ngữ được chia sẻ giữa nhóm phát triển và các bên liên quan để mô tả vấn đề kinh doanh. Nó giúp đảm bảo rằng mọi người đều hiểu đúng về domain và nó được diễn đạt qua mã nguồn.

2. Mô hình hóa Entities, Value Objects, và Aggregates:

Entities là các đối tượng có danh tính duy nhất. Value Objects là những đối tượng không có danh tính nhưng được định nghĩa qua các thuộc tính của nó. Aggregates là một tập hợp của các entities và value objects được tổ chức lại thành một nhóm.

3. Sử dụng Repositories và Services:

Repositories là những đối tượng giúp truy xuất dữ liệu từ nguồn lưu trữ, thường là cơ sở dữ liệu. Services là nơi đặt logic kinh doanh mà không thuộc về một entity cụ thể nào.

4. Sử dụng Domain Events:

Domain Events là những sự kiện xảy ra trong domain, thường liên quan đến việc thay đổi trạng thái của một entity hoặc aggregate. Chúng giúp bạn thiết kế các hệ thống phản ứng và không đồng bộ.

Ví dụ minh họa: Trong một ứng dụng quản lý bệnh viện, “Bệnh nhân”, “Bác sĩ”, và “Hóa đơn” có thể là các Entities, trong khi “Địa chỉ” có thể là một Value Object. Các hành động như “Tiếp nhận bệnh nhân”, “Chẩn đoán bệnh”, v.v. có thể được xử lý trong các Services. Khi một bệnh nhân được tiếp nhận, một “Bệnh nhân được tiếp nhận” (PatientAdmitted) Domain Event có thể được phát đi. Event này có thể kích hoạt một loạt các hành động khác như gửi thông báo tới bác sĩ chăm sóc, cập nhật thông tin bệnh nhân vào hệ thống, v.v. Tất cả những khái niệm này giúp mã nguồn phản ánh chính xác những gì đang diễn ra trong vấn đề kinh doanh thực tế, làm cho mã nguồn dễ đọc, dễ bảo dưỡng, và dễ mở rộng.

Clean Architecture

Kết luận

Kiến trúc phần mềm là một yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của bất kỳ dự án phần mềm nào. Trong bối cảnh công nghệ .NET, việc hiểu rõ về các kỹ thuật thiết kế kiến trúc như Microservices, CQRS, Event-Driven và Domain-Driven Design không chỉ giúp chúng ta xây dựng các ứng dụng mạnh mẽ, linh hoạt và có khả năng mở rộng, mà còn giúp chúng ta tối ưu hóa quy trình phát triển và bảo dưỡng ứng dụng.

Chúng ta đã xem xét cách áp dụng Microservices trong .NET, tận dụng sự linh hoạt và mô hình hóa độc lập của nó để xây dựng các ứng dụng có khả năng mở rộng cao.

Tiếp theo, chúng ta đã đi sâu vào kỹ thuật CQRS và cách nó tách biệt hoàn toàn giữa các thao tác đọc và ghi, làm tăng hiệu suất và khả năng mở rộng của ứng dụng.

Chúng ta cũng đã tìm hiểu về mô hình Event-Driven, một mô hình giúp ứng dụng của chúng ta phản ứng một cách linh hoạt và nhanh chóng với các sự kiện trong hệ thống.

Cuối cùng, chúng ta đã khám phá Domain-Driven Design, một phương pháp tiếp cận mạnh mẽ để giải quyết các vấn đề kinh doanh phức tạp và diễn đạt chúng qua mã nguồn.

Các bạn hãy lưu ý rằng không có “one-size-fits-all” khi nói đến kiến trúc phần mềm - mỗi kỹ thuật có ưu điểm và nhược điểm riêng, và sẽ phù hợp với một loại ứng dụng cụ thể. Mục tiêu cuối cùng là chọn lựa và áp dụng những kỹ thuật này một cách thông minh để tạo ra những ứng dụng .NET hiệu quả và thành công.

Hy vọng thông qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn rõ nét hơn về các kỹ thuật thiết kế kiến trúc phần mềm trong .NET và cách áp dụng chúng vào thực tế.

Kỹ thuật thiết kế kiến trúc phần mềm trong .NET

Phân tích sâu về khuôn mẫu thiết kế kiến trúc phổ biến